پس از عملیات رمضان،اختلاف نظر بین سپاه و ارتش افزایش یافت،این اختلاف ها با ناکامی در عملیات های والفجر مقدماتی و والفجر1 شدت گرفت. عمده این اختلاف ها به نوع تفکر و نحوه اداره و فرماندهی یگان ها در عملیات برمی گشت.
به گزارش سرویس «حماسه و دفاع» شهدای کازرون، از آنجا که رئیس جمهور به عنوان فرمانده جنگ و فصل الخطاب، امکان حضور فعال در جبهه ها وصحنه نبرد را نداشت، امام خمینی پیش از آغاز عملیات خیبر، در 30 بهمن 1362 طی حکمی حجت الاسلام هاشمی رفسنجانی را به فرماندهی ادامه عملیات های موسوم به والفجرمنصوب کردند.(1)
دراین زمان اکثر شهرها و سرزمین های اشغالی از دست عراق آزاد شده بود. برنامه جمهوری اسلامی ایران عبارت از ادامه نبرد در خاک دشمن برای یافتن راه پایان جنگ بود.
درسال 1362 قرارگاه خاتم الانبیاء با حضور آقای هاشمی رفسنجانی به منظور هماهنگی بین ارتش و سپاه تشکیل شد واز این به بعد ایشان هماهنگی و هدایت کلی عملیات ها را برعهده گرفت.
ارتش وسپاه رویه های متفاوتی در شیوه جنگیدن داشتند و به سادگی با هم هماهنگ نمی شدند. طبیعت، ماهیت و تاکتیک های جنگی این دو سازمان باهم متفاوت بود. حدود 20 جلسه برای هماهنگی فرمانده سپاه و فرمانده نیروی زمینی ارتش برگزار شد. برخی از این جلسات نیز در محضر امام خمینی تشکیل شد.(2)
فرمانده جنگ از ستادی برخوردار بود که در بررسی طرح های عملیاتی سپاه و ارتش به وی کمک می کردند و اعضای آن عبارت بودند از سرهنگ موسوی قویدل رئیس ستاد، رحیم صفوی جانشین رئیس ستاد، حسین علائی مسئول عملیات و سرهنگ سیروس لطفی جانشین مسئول عملیات.
قرارگاه خاتم الانبیاء در ابتدای فعالیت خود، با دو قرارگاه کربلا(ارتش) و نجف (سپاه) عملیات خیبر را اجرا کرد.این سازماندهی ( تفکیک کامل بین نیروهای رزمی ارتش و سپاه در یک عملیات) تنها در عملیات خیبر انجام گرفت و سپس درعملیات بعدی مجددا روش سازماندهی تغییر یافت.
قرارگاه مرکزی خاتم الانبیاء بالاترین رده عملیاتی کشور محسوب می شود و فرماندهی تمام واحدهای رزمی و پشتیبانی رزم نیروهای مسلح اعم از سپاه ، ارتش،ژاندارمری، کمیته های انقلاب، جهاد سازندگی را برعهده داشت و قرارگاه های تابعه نقش سپاه های عملیاتی (رده ی بالاترازلشکر) را ایفا می کردند.
سرهنگ صیاد شیرازی معتقد بود ارتش فرماندهی جبهه را داشته باشد و سپاه زیر فرمان آن عمل کند. این طرح عملی نبود، زیرا در آن زمان بیشتر قدرت رزمی با سپاه بود. سپاه عملا عملیات ها را طرح ریزی می کرد و با کمک یگان های خط شکن خود اجرا می کرد.
درنهایت قرار شد سپاه و ارتش با دو قرارگاه جداگانه، عملیات های خود را طرح ریزی و البته با کمک یکدیگر اجرا کنند. همچنین نوعی تقسیم کار بین ارتش و سپاه برای اجرای عملیات خیبر صورت گرفت.(3)
عملیات خیبر نخستین عملیاتی بود که با فرماندهی جدید انجام شد و یک فرمانده خارج از حوزه نیروهای مسلح، بالای سر فرماندهان سپاه و ارتش قرار گرفت.
منابع:
1- صحیفه امام (نرم افزار مجموعه آثار امام خمینی) تهران: موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، جلد 18، 1378، ص 355.
2-علائی حسین، تاریخ تحلیلی جنگ ایران و عراق، تهران ، نشرمرز و بوم، جلد دوم،1395،صص 44 -45
3- هاشمی رفسنجانی،اکبر، آرامش و چالش ( کارنامه و خاطرات سال1362)، تهران: دفتر نشر معارف انقلاب، چاپ سوم، 1386،ص326.
